Legende van Het Heilig Wammes

legendeHet is ein hieël awt verhäölke, bekans zoe awt as het stedsje
zelf det zich zoe gezellig en kónvenabel tieëge de Maas haw aangevleid, Mezeik. Messji-jn waas het waal mètgebrach doeër eine sjipper uuëver de lange Maasvaart van örges in het zujje. Missji-jn waas het waal te huuëre gewaes in het rówse van de eikebuim achter de stadswalle en opgevange doeër den ein of angere stadsfilozoof. Mer nae! Het is óntstange in het stedsje zelf, lang geliêje, doeër eine volksvertèller mèt ein hertsje van goud en ein mówl wi-j ein sjöp. En zoeë lieëve t’r väöl in det stedsje aan de Maas. De aw luj lache verlieëge as ze t’r aan dènke en di-j van de bówte, ówt de dörpe in de greun valleije van Maas en Oter, lache in hun vóws, uuëver de lichgeluivige stadsluj, es de historie vertèld wuuërdt. Mer begri-jpe .... doon ze ‘t neet!
Messji-jn woeëre het de ieërste straole van de zón op dae vreuge zoêmermörge, di-j häöm wakker hawwe gemaak, ofwaal het sjrieëve van de vaerman dae zjus vuuër de Bleumerport z’n klante aafzat. Messji-jn waas het het drök tettere van de mèrtwi-jver di-j vuuër de nog gesloeëte stadsport stinge te baansjoeëtele. Of messji-jn woeëre het de hel maaskeie woemèt de oprit ónger de breije baog van de port gekasseid waas en di-j ‘m eine sti- jve rögk hawwe bezörg. Messji-jn ouch waal dae vrègkde juuëk dae häöm al einen hieëlen daag trenseneerde .....
Toch haw d’r good geslaope op di-j hel stein ónger de stadsport, mèt ze weimeske opgerold es e kopkösse. Gapentaere en zich dabbend woeë t’r het gaer haw en woe ‘t juuëkde, kroeëp ozen erme sjelm rech en kraeg weer det laeg geveul in z’nne maag, nów di-j sjieëpsbesjujt van gisteraovend vertieërd waas. ‘Hi-j jóng, höbste ‘ne knapkook’, haw de pronte bazin van de’Blauwe Handt’ gerope, tón ze häöm dae kook in de patsj lag. ‘Nog neet de slechste, di-j luj van Mezeik’, zoeë dacht er, ‘en hun sjieëpsbesjujte woeëre lekkerder es di-j bookesse keuk di-j d’r in de dörpe haw lieëre kènne.’. Nów waas het ti-jd óm op te stappe, want seffes zou Jan Steinmetsers, de verkesheujer, aan z’nnen toor doeër de straote beginne óm alle vraemde bieëdelaers en sjelme ówt de stad te jage ......

legende 1Neerke Geurts, doeër de börgemeister van de stad Mezeik aangestèld as porteer van de Bleumerport, waas eine man dae zich ech waal bewus waas van zi-jn responsabilleteit tieëgenuver de gemeinsjap. Eder moment van ze lieëve, ónger de slóf van zi-jn vrouw, wis ter waat vuuër zwaor verplichtinge d’r op z’n get aafhangende sjouwers rösde. De veiligheid van de Mezeikenaere hóng aaf van zi-jne sluuëtel, woeë d’r ederen aovend opnów de Bleumerport mèt mós slówte. Ouch het völle van de doeër bendes seldaote gevaegde sjatkis van de stad, hóng deils aaf van d’ attentie
di-j t’r gaaf aan de bènnevarende karre, aan hun waar en hun veurders.
En Neerke kènde z’n klante. Gisteraovend nog haw Wullem van de Sangersmuuële van Stieëveswaert per exempel mèt ein zoe good es laeg kar de stad wille bènnevare. Mer oze porteer haw d’r gei good uigsken op en haolde al gaw twieë tunkes döbbel gebrówde van ónger get struu. Den erme kieërel kós neet anges es d’n taks op vraemde beere te betale, ouch al neringde hae nog zoeväôl uuëver de vri-jstèlling van taks vuuër de Krujshieëre, woeë d’r de tunkes mós levere. Enfin, Neerke Geurts waas einen hieële piet in het stil stedsje, eine dae wis det d’r dujvel van het kwaod uuëveral present waas.
Daovuuër ouch haw t’r mètein doeër, tón der dae mörge ówt het porteershujske stapde en der ónger de baog van de zjus geoeëpende port det kemik dingske zoeëg ligke, det hi-j d’r dujvel zelf aan het werk waas! Ei moment stóng der es van de hand Gods geslage. Waat er hi-j zoeëg waas nog noeëts doeër minseouge gezieën: eine póngel, eine verslieëte lap stóf, en .... hae haw het hieël zieëker good gezieën ..... dae póngel bewoeëg ... !

legende 6Tón Truike van de Port häöre mins zoeëg wegloupe, begraep ze drek det hi-j häör groeëte kans loeëg. Allang druimde ze ter van ein hoeëger pezi-jsie in de Mezeiker maotsjappi-j te hoeële. Porteersvrouw van de Bosport wuuëre, det waas häören druim! Want dao allein brandde de lamp. Dao wuuërde de meiste takse bènnegeri-jf, dao wuuërde de pazzavangs ówtgesjrieëve. Dao loeëg het presóng, dao begóste de veroeërdeilde, kletsgesjoeëre, hunne lèste gank nao het galgëvelsj op Simkeshuuëvel. Dao ouch gebuuërde al di-j vuurnaam zake di-j zi-j allein, Trui van de Bosport, den kós wujjer vertèlle aan al di-j kurjeus Mezeikenaere, di-j stróntsjelóws aan häör luppe hónge, want allein zi-j wis uuëveral het fi-jne van! Nów ging bewieëze wieëre det häöre mins, Neerke Geurts, neet daen onnuuëzelaer waas, wi-j ederein dach, mer ‘nen held, dae de stad zou redde van het dujvels kwaod! Trui van de Port haolde ins deep aosem, höfde häör rokke get op en leep zoe hel ze kós, klokkelujjend en kwakentaere, richting mèrt: ‘Het spoeëkt, het spoeëkt aan de Bleumerport, het spoeëkt ....!’

legende 3D’n hoeëgwaerdigen Hieër Scholtis, offeceer van Zi-jne Doeërlöchtige Hoeëgheid de Prins van Lujk in Mezeik, supde ins aan z’nne wi-jn en lachde. Waat waas het lieëve toch sjoeën! Hae zat de
zilvere bieëker trök op taofel en kaek mèt groeëte appreciatie nao de fi-jn ówtgestoeëke verseeringe. Malders, de zilversmieëd, waas eine knappe kunstenaer, dacht- er, tón d’r z’n vingertóppe uuëver de waereldse vuurstèllinge op de wi-jnkoep leet zweve. De mins haw waal eine sjoeëne pri- js gevraog vuuër det manjefik stökske vakwerk, mer mèt gei goud waas de zaligheid van eine slók deeproêje Boergonj ówt dees kelk te betale! Scholtis Mouwens waas eine bon-vivant! Hae drónk mèt groeëte slókke de daag di-j Slivvenhieër häöm goeëf. Pertang .... good lieëve waas deur en de pree van eine scholtis in ei röstig stedsje waas neet zoe hoeëg. En zoe greujde de sjout, de dukate di-j de scholtis tieëgen hoeëg percente gelieënd haw in Den Lombaert. Vreuger waas het anges. Jao, z’n vuurgengers, di-j hawwe gouje ti-jje gekènd. Tón woeëre ter de hekseprocesse, en de scholtis kraeg d’n hawven eigendóm van edere veroeërdeilde. Daoróm ouch sjrók ter mèt ein bli-j verwachting wakker óowt ze zalig geneete, tón de greffeer bówten aosem de kamer bènneveel en zag: ‘Hieër scholtis, ei geval van hekseri-j!!’.

legende 2Dominus Arnoldus Spineux, direktäör van het Kapittel-colleezje van Os Slevrouw, jóngste zoeën van ein vuurnaam Mezeiker femi- jlie, in de volksmónd en achter de rögk Nolle van Spineux geneump, lachde in z’n vóws. Det de liste van de groeëte vi- jand ówt de hèl neet te tèlle zeen, wis oze geiselek nog good van z’n stujdies theologie aan de univerziteit van Luuëve. Mer einen awwe verslieëte póngel dae bewoeëg zónger ‘bewaeger’ ? Motus sine motore ? Nae, nae .... Neerke Geurts haw vas en zieëker get te lang op de mèrt in d’n Döbbelen Adelaer uuëver de polletiek gekald en get teväöl pötsjes beer gepreuf. Trouwes, waat Dominus Arnoldus zich ouch nog good rappeleerde ówt z’n Luuëvese jaore waas de bujs di-j d’r gekrieëgen haw op det ein óngerdeil van de theologie-prakti-jk det ‘exorcisme’ hèt, of wi-j de gewuuëne mins zaet, de dujvelsówtdri-jving of het uuëverlieëze. Mèt geine mëjéng haw d’r oeëts di-j vreiselikke lang Lati-jnse formul ówt de kop kónnen opzègke. ‘Vade Satanas ....’, zoeë begós ze, mer det waas den ouch alles waat oze geiselek zich kos rappeleere. Trouwes oze sjoeëldirektäör haw nog waal get anges te doon es d’n dujvel weg te biêje. Den dieëke van het Kapittel haw häöm gevraog vandaag eindelek ins ówt te tèlle waat de nów stadstakse op de Ri-jnwi-jn en de vraemde beere waal beteikende vuuër de portemonnee van di- j erm Mezeiker geiselikke. Nae, nae, Neerke Geurts waas eine gooje katheli-jk en eine serjeuze porteer, mer dao waas den ouch alles mèt gezag!

legende 4De zonnestraal die door het gekleurde glas-in-lood de schemerige kamer binnenviel, verlichtte de dikke foliant waarin Eerwaarde Heer Johannes Herrendorfer, kanunnink van het kapittel, juist aan het lezen was. 'Malleus Maleficarum' luidde de titel 'De Heksenhamer'.
Dit was het boek waarin Dominus Herrendorfer haast dagelijks las, omdat hij wist dat de Boze steeds aanwezig was en dus diende bestreden te worden.
Nog herinnerde hij zich die zondag, hij was toen negen en koraaljongen van het kapittel. Nog zag hij hoe de vingers van Bette van Eyck zich als een verschrompelde, demonische klauw over de H.Hostie bogen en krampachtig aan de blauwe kerktegel bleven kleven. Nog hoorde hij de ijselijke kreet die dezelfde oude vrouw door de kerk van Eyck had uitgestoten. Nog rook hij, twee jaar later, de stank van verschroeid vlees toen op de Markt van de stad de vlammen langs haar oud, verdroogd lichaam likten en zij de vuurdood stierf.....
Alleen het vuur was in staat de gruwel van de hekserij te bestrijden, dacht Dominus Herrendorfer. Toen werd hij uit zijn gepeinzen gewekt door het geschreeuw van mensen op de straat. 'Hekserij, hekserij', hoorde hij. Dominus Herrendorfer nam boek en kwispel en ging naar waar zijn plicht hem riep.
Terwijl de jongen zijn zevende brasem uit het water van de Maas trachtte te halen, hoorde hij achter zich bij de Bleumerpoort het lawaai aanzwellen. Haastig sprong hij op, rende erheen en toen zag hij ze.
Zij kwamen van overal. Uit de Bleumerstraat, langs de Blije Hoek en langs het klooster van Sion. Zij stonden er met honderden om het spektakel te aanschouwen. De waard uit de Dobbele Adelaar was er met enkele vroege klanten, de boer uit St. Joris, Jan Ramekers, de zeeldraaier die zijn huisje op de wal verlaten had, Joris van het Marktschip dat aan de Blauwe Handt gemeerd was Scholtis Mouwens met zijn twee gerechtsboden, burgemeester Matthijs van Wenthuysen, de witte pruik scheef op zijn hoofd, Hill, de wijsvrouw, Tonis de batmeester die zijn werk aan de oever verlaten had, ja zelfs enkele schutters van de aloude Sinte Catharijnencompagnie met de snaphaan in aanslag.

legende 7Joep, eine kwaojóng dae zjus z’nne zieêvende brieësem ówt de Maas haw gehaold, huuërde achter zich het lewèjd greuje. Hae spróng op, goêjde z’n gaert in de strujk, leep nao de Bleumerport en ..... tón zoeëg hae ze kómme. Ze koeëme van uuëveral. Owt de Bleumerstraot, langs de Blènjen Hook en langs het kloeëster van Sion. Ze stónge dao mèt hónderde óm het spektakel te beki-jke. De patron van den Döbbelen Adelaer waas ter mèt z’n vreugste klante, de boor van St.-Joris, Janneke Ramakers , de zeildrèjjer, dae z’n hujske op de wal allein gelaoten haw. Joris van het Mèrtsjieëp det aan de Blauwen Handt haw aangelag, Scholtis Mouwens mèt zenne greffeer en ze kommi- jske, börgemeister van Wenthuysen, de witte prujk sjeif op de kop, Hill de wi-jsvrouw, Toeën de batmeister, dae ze werk aan de waterkant leet ligke, jao zelfs e paar sjötte van de aw St.-Catharina Compeni-j, het gewieër op sjerp! En dao tösse Dominus Herrendorfer in z’nne kanunnikepi-j, mèt de kwispel zieëgenentaere ropend: ‘Vade Satanas, Zijt gij van God, sprèkt, Zijt gij van den dujvel, vertrèkt !!’ En óngertösse kaeke al di-j nówsjieërige börgers doeëdsbang en mèt gestokten aosem nao de mèt maaskèjje geplavujsde grónd ónger het portwelfsel. Vuurzichtig vróng zich Joepke tösse het volk nao väör, en tón zoeëg ter het: ein onnuuëzel, verslieëte weimeske! Mer waat ei mirakel: het bewoeëg !! Mer drek begraep ter het mèt ze gezónd jóngesköpke: dae sjelm dae dao vuuër daag en dauw loeëg te slaope, dae bieëdelaer dae zich annein juuëkde van het óngeci-jfer ... ?! En midde in di-j akelige, kille stilte, vol sjrik vuuër de dujvelse presentie, klónk innins de kènjerleke sjaterlach van oze kwaojóng dae zag: ‘Ki-jk, dae póngel bewaeg van d’ iêwigste vluuë !!!!’

Raod van Öllef